پارکینسون یک بیماری پیشرونده است که از مشخص‌ترین علائم آن، لرزش دست و پا است. حرکات ماهیچه‌های بدن توسط ماده ای در وزن کنترل میشود که دوپامین نام دارد. دوپامین همان ماده‌ای است که ترشح آن باعث ایجاد حس انگیزه و شادی میشود. دوپامین از انتهای آکسون‌های نورون‌هایی که جسم سلولی آن‌ها در هسته‌ی سیاه مغز قرار دارد به درون اجسام مخطط در عقده‌های قاعده‌ای مغز آزاد میشود. آسیب دیدن نورون‌های دوپامینرژیک باعث بیماری پارکینسون(Parkinson) میشود.
زمانی که سطح دوپامین توسط نورون های دوپامینرژِیک هسته سیاه مغز در بدن شما کاهش پیدا می‌کند لرزش عضلات و ناتوانی در حقط تعادل برای فرد مبتلا اتفاق می افتد. در اوایل این اتفاق ممکن است چندان به چشم نیاید اما در نهایت به طور ناگهانی بروز پیدا می‌کند. بسیار کم پیش می‌آید که شما در جوانی به این بیماری مبتلا شوید، معمولا زمانی این علائم خود را نشان میدهد که سن به 60 سال رسیده باشد.
علائم بیماری پارکینسون
پارکینسون علائمی دارد که حتی ممکن است چندین سال بعد خود را در بدن فرد نشان دهد. ممکن هم است از همان ابتدا، علائم نشان داده شود. شایع‌ترین علائم آن، مربوط به حرکات عضلات است که در زیر به آن اشاره کرده‌ایم:
1-اتقباض و درد عضلات: یکی از رایج‌ترین نشانه‌های اولیه‌ی این بیماری است که معمولا با کاهش چرخش بازو در یک سمت بدن هنگام راه رفتن بروز می‌کند و دلیل آن انقباض عضلات است. سفتی عضلات ممکن است در عضلات پا، صورت، گردن یا دیگر قسمت‌های بدن اتفاق بیفتد و باعث احساس خستگی و درد در عضلات واندام‌ها شود که معمولا پزشکان آن را با آرتیریت روماتوئد اشتباه می‌گیرند.
2-حرکات آهسته: در این وضعیت، حرکت فرد مخصوصا زمانی که آهسته و از حالت استراحت شروع شود، به‌کندی صورت می‌گیرد. در این موارد فرد به آرامی کارهایی مثل بستن دکمه و یا غذاخوردن را انجام میدهد.
3-لرزش دست، صورت، بازو یا فک زمانی که استفاده‌ای از آن‌ها نمی‌شود، دیگر علائم است. همچنین موقع نوشتن یا گرفتن شئی در دست، همچنان لرزش دست در این افراد وجود دارد.
4-مشکلات مربوط به عدم تعادل یا راه رفتن: احتمالا دیده باشید افراد مبتلا به پارکینسون، گام‌های کوچک و نزیدک به هم برمی‌دارند. معمولا قوز می‌کنند و سخت می‌توانند بدن را به اطراف بچرخانند. این عزیزان ممکن است گاهی تعادل حرکتی خود را گاهی از دست بدهند.
5-ضعف عضلات صورت و گلو: ممکن است فرد برای صحبت کردن و غذا خوردن دچار مشکل شود. همچنین به دلیل ضعف عضلات گلو، گاهی فرد دچار خفگی، سرفه و عدم کنترل آب دهان میشود. حرف زدن با وقفه و یکنواختی همراه میشود. ضعف عضلات صورت باعث میشود بیمار نتواند عکس‌العمل‌های مناسب را با چهره‌اش منتقل کند؛ به این سردی و بی‌روح بودن صورت اصطلاحا ماسک پارکینسون می‌گویند.
در بسیاری از افرادی که به پارکینسون مبتلا شدند، این علائم در یک طرف از بدن آن‌ها بروز می‌کند. مثلا ممکن است فقط دست راست یا پای راست به لرزه بیفتد.
6- یکی دیگر از علائمی که مربوط به اندام‌های حرکتی نمی‌باشد، مشکلات مربوط به یبوست، مشکلات خواب و افسردگی است.
چگونه پارکینسون را تشخیص می‌دهند؟
تشخیص بیماری پارکینسون اغلب به صورت بالینی انجام می گیرد و با توجه به شرح حال و معاینه دقیق نورولوژیک توسطمتخصص مغز و اعصاب انجام می شود.
برای ارزیابی و تشخیص پارکینسون معمولا موارد زیر را انجام می دهند:
- ضربه به انگشت دست و انگشت شست با هم و یا ضربه به پا برای بررسی کُندی حرکت مراجع
- شل کردن دست برای مشاهده لرزش در حین استراحت
- شل کردن عضلات حین حرکت گردن بازو ها و ساق پا به منظور بررسی سفتی اندام ها
- حفظ تعادل ایستادن حین هل دادن آرام
معمولا اسکن های مغزی برای تشخیص پارکینسون استفاده نمی شوند. اگرچه می توانند برای رد کردن بیماری های دیگر و تشخیص افتراقی مورد استفاده قرار بگیرند.
روشهای PET Scan که به طور اختصاصی کاهش جذب عقده های قاعده ای مغز را نشان می دهد و بیماری پارکینسون را تایید می کند نیز به صورت روتین استفاده نمی شود و بیشتر در مطالعات تحقیقاتی این روش مورد استفاده قرار می گیرد.
برای درمان بیماری پارکینسون از متدهای درمانی مختلفی استفاده می شود و به علت پیشرونده بودن سیر بیماری و کاهش تدریجی عملکرد فرد توانبخشی این بیماران و بویژه کاردرمانی به عنوان عضوی از تیم درمان حائز اهمیت است.
درمان بیماری پارکینسون چیست؟
در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد. اما پزشکان با تجویز برخی داروها آن را مهار می‌کنند.
داروهای تزریقی از طریق یک سوزن کوچک که در زیر پوست قرار داده میشود و یا از طریق یک کاتتر وارد روده بیمار می‌کنند. لوودوپا و آپورمورفین از داروهای تزریقی هستند که با کمبود دوپامین در مغز جلوگیری می‌کند.
• لوودوپا : این دارو در مغز به دوپامین تبدیل می شود که بیشترین داروی مورد استفاده برای بیماری پارکینسون است و آن را به صورت یک ژل به نام لوودوپاکاربی دوپا(LCIG) به داخل روده تزریق می‌کنند. برای جلوگیری از تهوع معمولا پزشکان این دارو را همراه با دارویی به نام کاربیدوپا مصرف می‌کنند.
• سافینامید: این دارو همانند لوودوپا باعث افزایش دوپامین در مغز میشود. این دارو را علائمی مثل لرزش، گرفتگی و سختی در راه رفتن بهبود ببخشد.
• آپومرفین : این دارو یک آگونیست دوپامین می باشد که مانند دوپامین در سلول‌های مغز عمل می‌کند. این دارو به صورت یک دوز یا به صورت پیوسته به زیر پوست تزریق می شود که به کاهش علائم پارکینسون کمک می‌کند.
• LCIG و آپومرفین هر دو در یک پمپ قابل حمل خارجی که به یک لوله متصل شده ذخیره می شوند، پمپ LCIG به یک لوله متصل شده که لوودوپا را به روده کوچک انتقال می دهد. پمپ آپومرفین به یک سوزن نازک متصل شده که این سوزن در زیر پوست قرار می گیرد و با یک چسب در محل مورد نظر ثابت میشود. روپینیرول (ropinirole) و پرامیپکسول (pramipexole) که آگونیست‌های دوپامین هستند از دیگر داروهای متداولی به شمار می‌روند که برای درمان پارکینسون تجویز می‌شوند.
•سایر داروهایی که پزشکان برای افراد پارکینسونی تجویز می‌کنند، عبارتند از: آپومورفین(آپوکین)، بنزوتروپین، آمانتادین و آنتی کلینرژیک که به کنترل علائم پارکینسون کمک می‌کند. بعضی هم به سلول‌های عصبی کمک می‌کند تا دوپامین آزاد کنند. آنتی کولینرژیک هم اغلب برای افراد جوان مورد استفاده قرار می‌گیرد که دارای لرزش دست هستند. از عوارض این دارو می‌توان به مواردی همچون گیجی، خشکی دهان، کم بینایی، حالت تهوع، اسهال، یا یبوست را اشاره کرد.
•تحریک عمقی مغز: در مواردی ممکن است درمانی به‌نام تحریک عمقی مغزی مورد استفاده قرار بگیرد. در این نوع درمان سیگنال‌های الکتریکی به مناطق موردنظر مغز ارسال میشود تا عملکرد آن بهبود یابد.
.
شاید مفید باشد:اختراع مایکروسافت، ساعتی که به بیماران پارکینسونی کمک می کند تا بنویسند
.
چرا برای درمان پارکینسون از درمان‌های تزریقی استفاده می‌کنند؟
زمانی که بیمار از علائم پارکینسون در رنج است و از طرفی مغز نمی‌تواند لوودوپا را جذب و دوپامین ذخیره کند، درنتیجه بیماری به درستی کنترل نمی‌شود و نیاز به داروی بیشتری در طول روز است. درمان تزریقی، دارو را به طور پیوسته وارد بدن می‌کند که این روش موثرتر از خوردن قرص و دارو است.
غذاهایی که به درمان پارکینسون کمک می‌کند
در شرایطی که بیمار برای درمان به قرص و دارو پناه آورده است، رژیم غذایی صحیح همچنان یکی زا راه‌های پیشگیری و درمان محسوب میشود. رژیم غذایی حاوی مواد مغذی، مقدار زیادی از میوه‌های ارگانیک تازه، سبزیجات و گوشت‌های با کیفیت مهم است. حذف غذاهای فرآوری‌شده و مواردی که حاوی مواد نگهدارنده، مواد مصنوعی و سایر مواد شیمیایی هستند نیز اهمیت بسیار زیادی دارد. چه رژیمی برای بیماران پارکینسونی مناسب است؟
میوه و سبزیجات خام بخورید
مصرف میوه و سبزیجات خام به کاهش رادیکال‌های آزاد بدن کمک می‌کند.
غذاهایی با فیبر بالا میل کنید
ممکن است به علت مصرف قرص و داروهای مخصوص پارکینسون، یبوست در میان بیماران پارکینسون رایج است، بنابراین حتما باید مقدار زیادی فیبر مصرف کنید و همچنین به اندازه‌ی کافی هیدراته بمانید تا به بهبود عملکرد روده کمک کنید.
چربی‌های سالم
مصرف چربی‌های سالم می‌تواند سلامت عصب‌ها را تقویت کند و به جلوگیری از بد شدن خلق و خوی کمک کند. مواد غذایی مانند ماهی‌های وحشی، آووکادو، نارگیل، کره‌ی دامی که علوفه‌ی ارگانیک و تازه مصرف کرده‌است، و آجیل یا دانه هایی مانند گردو و کتان را به رژیم غذایی‌تان اضافه کنید.
روغن‌های تهیه شده به روش پرس سرد
روغن زیتون که به عنوان سس سالاد استفاده میشود می‌تواند ویتامین E ضروری برای بدن را که به عنوان یک آنتی‌اکسیدان عمل می‌کند، فراهم کند. روغن نارگیل وروغن نخل، روغن‌های مفید دیگری هستند که می‌توانید در رژیم غذایی‌تان بگنجانید زیرا دارای اثرات ضد التهابی هستند.
مواد غذایی دارای امگا ۳
افزایش مصرف امگا ۳ می‌تواند باعث افزایش سطح دوپامین و کاهش التهاب شود. بر مصرف غذاهای دریایی وحشی به صورت چندین بار در هفته تمرکز کنید و آجیل و دانه‌ها را نیز در رژیم غذایی خود بگنجانید.
آب میوه‌های تازه
این نوشیدنی‌ها کمک می‌کنند تا ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری را دریافت کنید. آب‌میوه‌ی تازه همچنین بدن‌تان را آبرسانی می‌کند و می‌تواند به رفع مشکل یبوست کمک کند.
خوردن پروتئین فقط در هنگام شام
ثابت شده‌است که متوسط نگه داشتن سطح پروتئین در طول روز باعث کاهش علائم پارکینسون میشود.
چای سبز
چای سبز دارای آنتی‌اکسیدان‌های پلی‌فنول است که به مبارزه با رادیکال‌های آزاد کمک می‌کنند.این چای همچنین حاوی تیانین است که سطح دوپامین را در مغز افزایش میدهد. نوشیدن سه فنجان چای سبز را در روز امتحان کنید تا بیشتر مزایای آن را درو کنید.
همچنین افراد مبتلا به پارکینسون، یکسری از مواد غذایی را باید از رژیم غذایی خود حذف کنند. مانند مصرف پروتئین بیش از حد، مصرف غذاهای فرآوری شده، شیرین‌کننده‌های مصنوعی و الکل که ممکن است موجب افزایش شدت بیماری در این عزیزان شود.
.
